Η ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ-ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Η Πάπισσα Ιωάννα του Ε.Ροΐδη δημοσιεύτηκε το 1866 με το χαρακτηρισμό μεσαιωνική μελέτη σύμφωνα με τον συγγραφέα. Το μυθιστόρημα βασίζεται στο μεσαιωνικό θρύλο της Πάπισσας Ιωάννας σύμφωνα με τον οποίο βρέθηκε άρχουσα του Βατικανού κατά την περίοδο 855-858 και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του συγγραφέα και ένα από τα σπουδαιότερα ελληνικά μυθιστορήματα. Το βιβλίο  καταδικάστηκε ως αντιχριστιανικό και κακόηθες από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος στις 4 Απριλίου του 1866 και ο Ροΐδης διώχθηκε δικαστικά.

Το βιβλίο αυτό του Ροΐδη ασκεί έντονη κριτική στον Χριστιανισμό τόσο μέσω των σχολίων του όσο και λόγω των γεγονότων που παραθέτει. Ο αφηγητής είναι παντογνώστης και εμπλέκεται μέσω σχολίων τόσο στην κατανόηση διαφόρων καταστάσεων, στη δημιουργία συγκεκριμένου ύφους στο μυθιστόρημα και την ελάφρυνση του τόσο από τον καθαρά ιστορικό του χαρακτήρα όσο και την άσκηση κριτικής στα όργανα του Χριστιανισμού και του Χριστιανικού κόσμου γενικότερα. Στο κείμενο ο συγγραφέας όπου είναι και παράλληλα αφηγητής συγκρίνει σε αρκετά σημεία τα περιστατικά του τότε με την εποχή που το γράφει (1866). Είναι περιεκτικό από άποψη περιγραφών, χωρίς μεγάλη έκταση αυτών, επιτυγχάνοντας έτσι την διαρκή εξέλιξη της πλοκής. Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας εξηγεί στην εισαγωγή λόγω της σοβαρότητας και της βαρείας τόσο θεματολογίας όσο και μορφής του ιστορικού μυθιστορήματος καταφέρνει να επαναφέρει το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέσω της παράθεσης ασυμβίβαστων εννοιών και απροσδόκητων παρομοιώσεων. Το κείμενο έχει αρκετές δυσκολίες καθώς είναι γραμμένο στην καθαρεύουσα (στη συγκεκριμένη έκδοση που έχω εγώ έχει γίνει μεταφορά του μυθιστορήματος στην καθομιλουμένη) και έχει αρκετές παραπομπές και αναφορές σε ιστορικά και εκκλησιαστικά πρόσωπα και γεγονότα με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητες ερμηνευτικές σημειώσεις ώστε να γίνει η πλήρης  η κατανόηση του από τον αναγνώστη.

Αγαπημένα σημεία στο βιβλίο

• Τίποτα πιο γλυκό από τα δάκρυα, όταν υπάρχει έτοιμο χέρι να τα σκουπίσει ή χείλη πρόθυμα να ρουφήξουν αυτή την βροχή της καρδιάς, όπως λένε οι Ινδοί. Μα όταν κάποιος κλαίει μόνος, τότε τα δάκρυα είναι γνήσια και πικρά, σαν κάθε αλήθεια στον κόσμο. Είναι μάλιστα ακόμα πιο πικρά, όταν δεν θρηνούμε το χάσιμο κάποιου αγαθού πάνω στη γη, αλλά το ότι δεν μπορούμε να απολαύσουμε εκείνο που θέλουμε υπερβολικά.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα 

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης, Έλληνας λογοτέχνης και κριτικός λογοτεχνίας, γεννήθηκε το 1836 και πέθανε το 1904. Σε ηλικία 5 ετών εγκαταστάθηκε στην Γένοβα με την οικογένεια του λόγω της εργασίας του πατέρα του σε μεγάλο εμπορικό οίκο της περιοχής και αργότερα ως Γενικού Πρόξενου της Ελλάδος και εκεί μορφώθηκε καθώς η οικογένεια του ήταν εύπορη και με τις κατάλληλες επαφές σε όλο τον τότε κόσμο του εξωτερικού. Θεωρείται ένας από τους πιο πνευματώδεις συγγραφείς που παρουσιάστηκαν στον ελληνικό λογοτεχνικό χώρο έχοντας γράψει μυθιστόρημα, διηγήματα, μελέτες, κριτικές, μεταφράσεις και χρονογραφήματα. Ο Ροΐδης αναφέρεται ως ο πρώτος Έλληνας λογοτέχνης που καθιέρωσε το προσωπικό ύφος στην γραφή του, όπου κύριο χαρακτηριστικό αυτού είναι η μέθοδος της <<κολοκυνθοπληγίας>>, δηλαδή του χτυπήματος στο κεφάλι του αναγνώστη με μια ξερή κολοκύθα, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας το έχει παρομοιάσει. Ο ίδιος εξηγούσε ότι αυτή η τεχνική ήταν ο μόνος τρόπος να κρατήσει σε εγρήγορση τους απαίδευτους Έλληνες αναγνώστες και το ενδιαφέρον τους αμείωτο. Επιπρόσθετα, τα κείμενα του είναι  γραμμένα στην καθαρεύουσα παρόλο που ο ίδιος υποστήριζε την χρήση της δημοτικής στην λογοτεχνία και επέρριπτε τις ευθύνες για το διχασμό ανάμεσα στον δημοτικισμό και στην καθαρεύουσα στους λόγιους της εποχής και υποστήριζε την απλοποίηση της καθαρεύουσας και τον εμπλουτισμό της δημοτικής ώστε να δημιουργηθεί μια πλήρης γλώσσα σε έκταση και πλούτο.